Τη σημερινή εποχή η φυσική κατάσταση κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στον αθλητισμό. Υψηλού επιπέδου ομάδες, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που αξιολογούν σε έναν αθλητή είναι η φυσική του κατάσταση. Δεν αρκούν μόνο τα τεχνικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου αθλήματος για να θεωρηθεί ολοκληρωμένος ο αθλητής.
Με τον όρο φυσική κατάσταση, εννοούμε το σύνολο των σωματικών μας ικανοτήτων. Οι ιδιότητες της φυσικής κατάστασης περιορίζονται στους σωματικούς παράγοντες της αντοχής, δύναμης, ταχύτητας και ευλυγισίας (Weineck, 1997). Οι παράγοντες φυσικής κατάστασης διακρίνονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς (Κλεισούρας, 1985), με τους πρωτογενείς να περιλαμβάνουν αυτούς που έχουν άμεση σχέση με την υγεία του ατόμου και συντίθενται από την αερόβια ικανότητα, το σωματικό λίπος, την μυϊκή αντοχή και την ευκαμψία και τους δευτερογενείς να αποτελούνται από την μυϊκή ισχύ, την ταχύτητα, μυϊκή δύναμη, ισορροπία και την κινητική δεξιότητα (ΑΑΗPERD, 1980).
Η φυσική κατάσταση πρέπει να προπονείται μεθοδικά και στοχευμένα από τις αναπτυξιακές ηλικίες, όχι γιατί είναι δεδομένο πως θα διασφαλίσει την επιτυχία στην μετέπειτα πορεία της αθλητικής καριέρας του ασκουμένου αλλά κυρίως γιατί θα εντάξει τον οργανισμό του σε έναν υγιή τρόπο λειτουργίας όταν ενηλικιωθεί.
Η φυσική κατάσταση έχει πολλές παραμέτρους τις οποίες οφείλει ένας αθλητής να τις αξιολογήσει κι έπειτα να προπονηθεί, ιδιαίτερα κατά την αναπτυξιακή ηλικία. Η υγεία και η καλή φυσική κατάσταση των παιδιών, είναι όροι αλληλένδετοι που θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα τόσο για τους προπονητές όσο και για τις ομάδες, διότι είναι η βάση πάνω στην οποία θα δημιουργηθεί ένα ‘’αθλητικό οικοδόμημα’’.
Κατά την παιδική, προ-εφηβική και εφηβική φάση της ανάπτυξης τα παιδιά δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται προπονητικά ως ‘’μινιατούρες’’ των ενηλίκων, διότι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί σύγκριση ανάμεσα σε έναν οργανισμό που αναπτύσσεται συνεχώς και σε έναν ο οποίος έχει ωριμάσει (Γουργούλης, 2016). Έτσι η προπόνηση φυσικής κατάστασης σε ιδανικές συνθήκες, θα πρέπει να δομείται εξατομικευμένα βάσει του βιολογικού, κινητικού και ψυχικό-διανοητικού επιπέδου του κάθε αθλητή και όχι βάσει της χρονολογικής του ηλικίας. Επιπροσθέτως θα πρέπει να αξιολογηθεί και η προπονητική ηλικία του αθλητή. Διαφορετικά θα αντιμετωπίσουμε έναν αθλητή της ίδιας ηλικίας που ξεκίνησε πρόσφατα να προπονεί τις παραμέτρους της φυσικής κατάστασης με έναν αθλητή που είναι προχωρημένος.
Ένας παράγοντας που δυσχεραίνει το έργο μας, είναι η δράση των ορμονών κατά την προ-εφηβική και εφηβική ηλικία, διότι η πρόωρη ή αργοπορημένη ενεργοποίηση αυτών έχει ανάλογα αποτελέσματα στις φυσιολογικές αλλαγές των φυσικών ικανοτήτων και δεν καθιστά σαφές το ποσοστό των αλλαγών που έχει προκληθεί από την προπόνηση φυσικής κατάστασης.
Παρότι η προπόνηση των παραμέτρων της φυσικής κατάστασης (κυρίως δύναμης) στην προ-εφηβική και εφηβική ηλικία είχε αμφισβητηθεί για πολλά χρόνια, επιστημονικές έρευνες (Sewall & Micheli, 1986, Pfeiffer & Francis, 1986, Ramsay, Blimkie, Smith, Garner, Macdougall, Sale, 1990) απέδειξαν ότι η συστηματική προπόνηση φυσικής κατάστασης επιφέρει ανάπτυξη σε όλες τις παραμέτρους της και ενεργοποιεί το σύνολο των φυσιολογικών λειτουργιών που συντελούν στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης με θετικές επιπτώσεις στην υγεία και ευνοϊκές προσαρμογές στο καρδιοαναπνευστικό, κυκλοφοριακό, μυοσκελετικό και νευρομυϊκό σύστημα (Τοκμακίδης & Δούδα 1999).
Συμπερασματικά, η προπόνηση φυσικής κατάστασης βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασκουμένου κατά τη φάση της ενηλικίωσης του, μεγιστοποιεί την απόδοση του αθλητή και βοηθά στη πρόληψη τραυματισμών. Πέραν όμως όλων αυτών, επιφέρει μια ισορροπημένη ανάπτυξη και συμβάλει στην υγεία των παιδιών. Οφείλουμε να παροτρύνουμε τα παιδιά να αναπτύξουν τη φυσική τους κατάσταση έτσι ώστε να γίνει τρόπος ζωής τους η προπόνηση της. Η υιοθέτηση του συγκεκριμένου ‘’τρόπου ζωής’’ κατά την ευαίσθητη αναπτυξιακή ηλικία, θα ‘’συνοδεύει’’ τον αθλητή στο υπόλοιπο του βίου του.
Με εκτίμηση
Γεώργιος Π. Κουδούνης
Strength and Conditioning Coach
PAO BC Academy
